Η ζωή εμπνέει την τέχνη ή η τέχνη τη ζωή;

Δε θα δοθεί ρητή απάντηση σε αυτό το ερώτημα, καθώς έχει φανεί να γίνεται λίγο και από τα δύο. Όμως έμπνευση του συγκεκριμένου άρθρου ήταν η πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής Δεοντολογίας του γαλλικού Υπουργείου Άμυνας ότι “εγκρίνει τη μελέτη επεμβατικών και μη επεμβατικών τεχνικών για βιονικούς στρατιώτες [...] [που συμπεριλαμβάνονται] ενσωμάτωση μικροτσίπ, εμφυτεύματα, χορήγηση διαφόρων ουσίων που βελτιώνουν φυσικές επιδόσεις και γνωστικές ικανότητες.” (από το twitter της Μαρίας Δεναξά)

Λεπτομέρειες ανατριχιαστικές αλλά όχι εκτός των όσων θα πρεπε να περιμένουμε. Δεν είναι μόνο η ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τόσο με αφορμή τον κορωνοϊό όσο και παλιότερα. Είναι και η ένταση της ταξικής πάλης, που παρά το γεγονός ότι γέρνει υπέρ των αστικών τάξεων, τα τελευταία χρόνια (και πάλι με αφορμή και αιτία συν τοις άλλοις και τον κορωνοϊό) έχει βγάλει τους λαούς στο προσκήνιο που προσπαθούν να αντισταθούν απέναντι στην εργασιακή, αντιδημοκρατική και υγειονομική βαρβαρότητα του καπιταλισμού-ιμπεριαλισμού.

Σίγουρα αν κοιτάξει κανείς την ένταση και τη μαζικότητα με την οποία ο γαλλικός λαός έχει αγωνιστεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες με το νόμο περί μαγνητοσκόπησης της αστυνομίας, δεν είναι να απορεί γιατί τώρα είναι η καίρια στιγμή η Επιτροπή Δεοντολογίας που αναφέραμε να παίρνει αυτή την απόφαση. Ούτε είναι τυχαίο το ότι και σε επίπεδο εξωτερικών εχθρών, ένας από τους μεγαλύτερους ιμπεριαλιστές του πλανήτη επιθυμεί να αναπτύξει τέτοια τεχνολογία.

Επιστημονική φαντασία και δυστοπία

Σε παλιότερο άρθρο σε σχέση με τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο επιστημονικής φαντασίας στην ΕΣΣΔ, έγιναν και αναφορές στο στοιχείο της δυστοπίας που διέπει την επιστημονική φαντασία της Δύσης και βασικά των ΗΠΑ-Hollywood. Αυτή η ανακοίνωση της εν λόγω Επιτροπής δεν μπόρεσε παρά να θυμίσει τις σκληρές δυστοπικές εικόνες της σειράς Black Mirror που έκανε πάταγο τα τελευταία χρόνια και εν πολλοίς παρουσιάζει σημερινά φαινόμενα τραβηγμένα στα άκρα, όπως θεωρητικά θα συμβαίνει στο μέλλον. Συγκεκριμένα στο επεισόδιο Men Against Fire βλέπουμε παρόμοια σκηνικά του μέλλοντος με τεχνολογικά αναβαθμισμένους και με πειραγμένο εγκέφαλο στρατιώτες, που εκτός του ότι η γενοκτονία των αντιπάλων τους στο επεισόδιο θυμίζει τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τις ναζιστικές θηριωδίες, τώρα πια έφτασε να είναι “παράλληλη σκηνή” με τους βιονικούς στρατιώτες που οραματίζεται η Γαλλία (και σίγουρα και άλλοι).

Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι δηλωμένα επηρεασμένο από το ομώνυμο βιβλίο του Σ.Λ.Α. Μάρσαλ σύμφωνα με τον οποίο στον πόλεμο μόνο ένας στους τέσσερις στρατιώτες πυροβολεί πραγματικά τον εχθρό. Έτσι ο ίδιος πρότεινε λύσεις που θα αυξήσουν την πειθώ των στρατιωτών, κάτι που συνέβαλε σε σημαντικά αναβαθμισμένο ποσοστό των στρατιωτών να κάνουν όντως χρήση των όπλων τους στον επακόλουθο πόλεμο της Κορέας.

Δυστυχώς δεν είναι η μόνη περίπτωση που η στρατιωτική τεχνολογία και ο κινηματογράφος πάνε χέρι-χέρι. Χαρακτηριστικό είναι το Captain America που σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τον αμερικανικό στρατό. Και δεν έχει στην τελική τόση σημασία αν η παραγωγή τέτοιων έργων πληρώνεται από τέτοια κέντρα ή αν αποτελεί αυθεντικό σχόλιο του κάθε δημιουργού, βλέποντας την κατάσταση γύρω του. Και ίσως να μη χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή τα φωτόσπαθα που βλέπουμε στο Star Wars σε πόλεμο, όμως είναι λογικό να θέλει ο ιμπεριαλισμός να αναζητήσει κι άλλες διεξόδους στα αδιέξοδά του, αναβαθμίζοντας τη διαστημική του τεχνολογία όπως ακριβώς γίνεται στο Star Wars. Άλλωστε εκτός της ανάγκης που γίνεται πραγματικότητα, εμπνευσμένη από την επιστημονική φαντασία, και η δυστοπία του καπιταλισμού εμπνέει έργα. Αν όμως η δυστοπία που ζούμε σήμερα σχολιάζεται με ταινίες σαν το Metropolis όπου οι εργάτες σχεδιάζουν την ανατροπή του δυνάστη τους ή αν η παραδοχή του ρεαλισμού του καπιταλισμού φαντάζει μονόδρομος, όπως στο Black Mirror, ή αν τέλος η τεχνολογική εξέλιξη αυτή μας αρέσει κιόλας, όπως στο Captain America, αυτό είναι καθαρά και αποκλειστικά ζήτημα οπτικής του καλλιτέχνη, είτε επί χρήμασι, είτε όχι.