Dior: όταν το αρχαιοελληνικό κιτς συναντάει την ιμπεριαλιστική εξάρτηση

 

Ο γαλλικός οίκος μόδας Dior, όπως είχε κάνει και πριν από 70 χρόνια, έτσι και φέτος αποφασίζει όχι μόνο να φωτογραφίσει την κολεξιόν και τα μοντέλα του στην Ακρόπολη, αλλά και να κάνει μια επίδειξη μόδας-υπερπαραγωγή στο Καλλιμάρμαρο. Αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, και τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, από το οποίο ήδη από τότε ο γαλλικός ιμπεριαλισμός απομυζεί οφέλη. Υπάρχουν τόσα πολλά να σχολιάσει κανείς από αυτές τις επιδείξεις και σε τόσα πολλά επίπεδα, που θα αρκεστούμε σε σημεία.

Από την παραγωγή του βιντεοκλίπ στο Καλλιμάρμαρο του τραγουδιού του Σαββόπουλου “Ας κρατήσουν οι χοροί” έγινε πια εμφανέστατο στο ευρύ κοινό το τι θα πει 1821 και ελληνική κουλτούρα για την αστική τάξη της χώρας. Πρόκειται βέβαια για μια αντίληψη που είχε από τη γένεσή της και μια αντίληψη που πηγάζει σε σημαντικό βαθμό από την εξάρτησή της στους δυτικούς ιμπεριαλιστές. Κατ'αρχάς να γίνει ξεκάθαρο πως το να αναφερόμαστε στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό (στο βαθμό βέβαια που μπορούμε να μιλάμε για κάτι ενιαίο, τουλάχιστον όπως έχει επικρατήσει) δεν είναι κάτι το εθνικιστικό. Το τι αφήγημα όμως δημιουργεί κανείς από αυτόν είναι που αποκτά τα εθνικιστικά του χαρακτηριστικά. Δεν υπάρχει ένα και απαράλλαχτο “ελληνικό συνεχές”, αλλά μάλλον οι πληθυσμοί που έζησαν σε αυτό τον τόπο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα είναι αποτέλεσμα των προσμίξεων όσων τους προσέγγισαν, σε κάθε επίπεδο, και ιδιαίτερα στο πολιτισμικό. Η αντίληψη που έχουμε για την αρχαιοελληνική αισθητική βασικά προέρχεται από τον κλασικισμό, μια τάση στην Ευρώπη αναβίωσης του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτιστικού στοιχείου με μια εσάνς “μοντέρνου”. Από τα σαλόνια της Δύσης, λοιπόν, υιοθέτησε η εξαρτημένη αστική τάξη της Ελλάδας αυτά τα στοιχεία, προσπαθώντας να πουλήσει το παραμύθι του αρχαίου αθάνατου πνεύματος.

Κι εδώ έρχεται το ζήτημα της παρακμής. Η αστική κουλτούρα, πρέπει να γίνει αντιληπτό, είναι πλήρως παρηκμασμένη, αδυνατεί να παράξει κάτι νέο, κάτι σύγχρονο που θα ξεφύγει από το αναμάσημα ενός ένδοξου(;) παρελθόντος. Σε αυτή τη λογική αναπαράγει μια αισθητική τελείως κιτς, τελείως υπερβολική, τελείως σάπια, συχνά άνευ νοήματος, προσπαθώντας να πουλήσει μεγαλείο κι εθνικισμό. Ακόμη κι ο εναλλακτισμός συχνά καταλήγει να εγκολπώνεται και να είναι τέχνη για την τέχνη ή κενό γράμμα στην ουσία.

Κλείνοντας αυτή τη μεγάλη παρένθεση με την οποία ξεκίνησε το άρθρο, ας μιλήσουμε για την επίδειξη μόδας. Η κυβέρνηση με Υπουργό Πολιτισμού τη Μενδώνη έχει δείξει ποια είναι η άποψη της τάξης που εξυπηρετεί για την τέχνη, την αισθητική και εν γένει τον πολιτισμό και τους εργαζόμενούς του. Την ώρα που τσιμεντώνει την Ακρόπολη, αδιαφορεί για τα αρχαία στο σταθμό Βενιζέλου (Θεσσαλονίκη), κλείνει το Θέατρο Εμπρός, χτυπάει τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζόμενων στις τέχνες, φιμώνει και λογοκρίνει τις τέχνες, κόπτεται για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Αυτό βέβαια μόνο στο βαθμό που προάγει τον εθνικισμό και διατηρεί μόνο τα ιδεαλιστικά στοιχεία του πνεύματος που υπήρχε πριν 2500+ χρόνια, όπως το διατήρησε, φιμώνοντας τις υλιστικές φωνές, και το Βυζάντιο με το χριστιανικό του νόμο.

Από την άλλη στην ίδια ρότα και ο γαλλικός οίκος μόδας. Δεν πρόκειται σαφέστατα για ιδιαιτερότητα του ελληνικού εξαρτημένου καπιταλισμού. Η παρακμή της κουλτούρας είναι πανιμπεριαλιστικό φαινόμενο, αφού ένα σύστημα που σαπίζει δε μπορεί να ξεφύγει από τις ίδιες τις νόρμες που το ίδιο δημιούργησε. Έτσι λοιπόν μιλάμε για μια παραγωγή γεμάτη “αρχαιοελληνισμό”, μια μουσική που είναι απλά φορτική, φορέματα που προσομοιάζουν, όπως δηλώνει κι ο ίδιος ο οίκος την Αρχαία Ελλάδα, λες και καθ'όλη τη διάρκειά της και σε όλη την έκτασή της ντύνονταν μόνο με λευκά ρούχα που κάνουν δίπλες. Ρούχα που θα χουν να αγοράσουν μόνο οι αστές κυρίες και οι αστοί κύριοι. Αλλά η ουσία δε βρίσκεται στο σχέδιο, όσο στο ότι την πολιτιστική κληρονομιά του λαού μας και όλης της ανθρωπότητας, το κράτος τα διαθέτει στα γαλλικά αφεντικά του, αλλά για το φτωχό λαό μας υπάρχει μόνο ανεργία και τσιμέντωμα, εθνικιστικό μίσος και παρακμή. Είναι και η τουριστική σεζόν τώρα, οπότε ό,τι πρέπει να διαφημιστούμε προς τα έξω, στις πλάτες όλων μας.

Αυτοί σίγουρα έχουν αποφασίσει τι θα κρατήσουν από την Αρχαία Ελλάδα και πώς θέλουν να μας γυρίσουν τόσο πίσω. Εμείς δεν μπορούμε να κοιτάμε εκεί, εκτός κι αν θέλουμε να πάμε εκεί. Ο δικός μας πολιτισμός είναι μπροστά και το παρελθόν το έχει για να ξέρει πώς να εξελιχθεί, όχι για να καλλιεργεί το εθνικιστικό δηλητήριο και την πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική παρακμή.