Από το «Πρωινό Τσιγάρο» στο βραδινό αντίο

Όταν ο Μάνος Λοΐζος νοσηλευόταν στο νοσοκομείο στη Μόσχα, λίγο πριν πεθάνει, ο Άλκης Αλκαίος του έστειλε γράμμα με τους στίχους του Πρωινού Τσιγάρου. Ο Λοΐζος το διάβασε αλλά δεν πρόλαβε να το μελοποιήσει. Αργότερα ο Νότης Μαυρουδής, παρ' όλο που το μελοποιήσε όπως γνωρίζουμε σήμερα, δεν πήρε αρχικά την έγκριση του στιχουργού για δημοσίευση. Μόνο ύστερα από παρέμβαση του Θάνου Μικρούτσικου κατάφερε να κυκλοφορήσει, προσφέροντας στο συνθέτη μια από τις πιο όμορφες στιγμές της ζωής του, σε μια συναυλία το 1985, μπροστά σε 80.000 αναπτήρες. «[Πρόκειται για] ένα τραγούδι που δεν το έχει γράψει ο Μάνος, αλλά που έχει γραφτεί για τον Μάνο», μας ενημερώνει η Χάρις Αλεξίου σε συναυλία-αφιέρωμα στο Μάνο Λοΐζο. Αυτή είναι η μικρή ιστορία ενός μεγάλου τραγουδιού του Νότη Μαυρουδή, ο οποίος βρήκε ξαφνικό θάνατο στις 3 Ιανουαρίου.

Ο Μαυρουδής γεννήθηκε πρακτικά στις φυλακές Αβέρωφ όπου έζησε τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, παρά το διάλειμμα μόλις λίγων ημερών στη μητέρα του για να τον γεννήσει σπίτι της. Είναι ένα από τα ουκ ολίγα παραδείγματα ζευγαριών που σμίγουν και κάνουν οικογένεια σε συνθήκες παρανομίας, διωγμών, εξορίας και συγκεκριμένα φυλακίσεων για την πολιτική τους δράση τη δεκαετία του '40 και του '50.

Και ως να προδιέγραψε η γέννα του τη μουσική του πορεία, ο Νότης Μαυρουδής, παρά το ότι έγινε ευρέως γνωστός για το πραγματικά ποικίλλο έργο του, αξίζει να μένει στη μνήμη μας και για τις ενορχηστρώσεις των γνωστότερων αντάρτικων τραγουδιών, όπως είναι περισσότερο διαδεδομένες ως τις μέρες μας. Ο δίσκος «Chants de la resistance grecque» (Τραγούδια από την ελληνική αντίσταση) κυκλοφόρησε πρώτα στο Παρίσι το 1974 και αργότερα λογοκριμένος (κι ας ήταν μεταπολίτευση) στην Ελλάδα, με το σκεπτικό της μη αναμόχλευσης μισών και παθών του παρελθόντος.

Ωστόσο δεν περιορίστηκε εκεί, αλλά έγραψε μουσική για θέατρο, ορχηστρική μουσική, μουσική για κιθάρα, ενώ συμμετείχε σε πολλές παραγωγές, ιδρύοντας παράλληλα και δισκογραφική εταιρεία που ανέδειξε ιστορικούς κιθαρίστες της χώρας. Ο ίδιος μαθήτευσε δίπλα στο Δημήτρη Φάμπα, σπουδαίο δάσκαλο κλασικής κιθάρας, αλλά υπήρξε και δάσκαλος άλλων μεγάλων σύγχρονων κιθαριστών, όπως ο Παναγιώτης Μάργαρης. Χαρακτηριστική είναι η δήλωσή του ότι δεν μπορεί να ζει μόνο με τη σύνθεση ή μόνο με την κιθάρα, αλλά χρειάζεται και τα δύο.

Πόσα νεότερα παιδιά δεν τραγουδήσαμε το '90 τον Παλιάτσο. Πόσες φορές δεν σιγομουρμουρίσαμε το Πρωινό Τσιγάρο. Πόσα γλέντια δεν έληξαν με αντάρτικα σε μια κιθάρα. Η πορεία του Νότη Μαυρουδή στη μουσική τον ανεβάζει επάξια στο βάθρο αυτό των καλλιτεχνών της χώρας που με το έργο τους χαρακτήρισαν μια ολόκληρη εποχή βαμμένη στο αίμα των αγώνων και της λαϊκής ζωής που ενέπνευσαν το έργο του μεγάλου μουσικοσυνθέτη.