Καλλιτεχνιστής

Το αποτρόπαιο έγκλημα του βιασμού, του εξευτελισμού και τελικά της δολοφονίας μιας μικρής Βεδουίνης από Ισραηλινούς στρατιώτες πραγματεύεται το μυθιστόρημα της Αντάνια Σίμπλι. Και αυτό είναι κάτι που δε θα της συγχωρεθεί ποτέ! Γιατί, ποιος είπε ότι ο πολιτισμός είναι ουδέτερος; Μάλλον η Σίμπλι δεν είναι καθόλου ουδέτερη, η δε Ευρώπη του «πολιτισμού» με απόλυτη βεβαιότητα δεν είναι ουδέτερη. Το μυθιστόρημα αυτό που εκδόθηκε στα αραβικά το 2016 και μέσα σε λίγα χρόνια μεταφράστηκε στα αγγλικά και στα γερμανικά περιγράφει ένα πραγματικό έγκλημα. Και πόσα άλλα εγκλήματα γίνονται και μένουν κρυφά ή χωρίς μυθιστορηματική φωνή; Το «έγκλημα» φαίνεται πως ανήκει στους καταγγέλλοντες Παλαιστίνιους, αφού, παρά τη βράβευση του μυθιστορήματος αυτού με το όνομα Minor Detail, η τελετή απονομής του βραβείου που ήταν να πραγματοποιηθεί στις 20 Οκτώβρη, ακυρώθηκε στο φόντο των εξελίξεων στην Παλαιστίνη, από την δήθεν τρομοκρατία της Χαμάς. Ψέμα! Η ακύρωση της τελετής απονομής είχε ξεκινήσει ήδη από το κ

Το μυθιστόρημα αυτό είναι από τα βασικότερα δείγματα επιστημονικής φαντασίας της ΕΣΣΔ και ένα από τα λίγα, δυστυχώς, που κυκλοφορούν στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Άγνωστη Καντάθ. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που αποτυπώνει τόσο τα στοιχεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης που είχαν βιώσει οι συγγραφείς (πατέρας και γιος), όσο και τα στοιχεία της παλινόρθωσης της δεκαετίας του ‘60 κατά την οποία πρωτοκυκλοφόρησε το έργο στα ρωσικά. Ταυτόχρονα η διάκριση που υπάρχει στην ουσία του είδους, από το αντίστοιχο στις ΗΠΑ είναι εμφανής σε όσους έχουν μια στοιχειώδη γνώση αντίστοιχων έργων, κινηματογραφικά και συγγραφικά. Το βιβλίο πραγματεύεται την ερευνητική αποστολή μιας ομάδας επιστημόνων (μεταξύ των οποίων ο κινηματογραφιστής Ανόχιν), όπου τυχαία πετυχαίνουν συστάδες από ρόδινα σύννεφα που παίρνουν διάφορες μορφές και υλοποιούν ενέργειες που σε μια πρώτη ματιά δείχνουν μεταφυσικές και ανεξήγητες. Στη συνέχεια το έργο περιστρέφεται τόσο γύρω από την εξερεύνηση του φαινομένου, όσο και γύρω από

Μέσα σε μια περίοδο αναθέρμανσης των συζητήσεων για τα πυρηνικά και τη χρήση τους στον πόλεμο, βγαίνει στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, Οπενχάιμερ. Η ταινία περιγράφει την ακαδημαϊκή ζωή του Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, καθώς και τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα Μανχάταν για την παρασκευή της ατομικής βόμβας. Πρόκειται για μια ταινία που εξακολουθεί να συζητείται, εβδομάδες μετά την κυκλοφορία της στις αίθουσες. Βασικός πυρήνας της συζήτησης είναι το αμιγώς καλλιτεχνικό κομμάτι, όπου επιστρατεύονται ηθοποιοί εξαιρετικών ικανοτήτων, όπως ο Κίλιαν Μέρφι κι ο Ρόμπερτ Ντάουνι, που ενσαρκώνουν με εξαιρετική υποκριτική τους ρόλους τους. Την ίδια στιγμή η μουσική της ταινίας αποτυπώνει πλήρως τις δυναμικές εναλλαγές των σκηνών, καθώς και αυτή εμφανίζει έντονο κοντράστ, ανταποκρινόμενη στο μοτίβο των εκρήξεων που, προφανώς, έχουν βασικό ρόλο μέσα στην ταινία. Στο κομμάτι της μορφής, μιλάμε για ένα έργο εξαιρετικά προσεγμένο και καλοδουλεμένο. Άλλωστε είναι απαραίτητο

Γεννημένος στην πολύπαθη Τζενίν, που δεν αντιμετωπίζει τα σιωνιστικά πυρά για πρώτη φορά, ο Μοχάμαντ Σάμπανα σκιτσογραφεί στην ημερήσια εφημερίδα της Παλαιστινιακής Αρχής. Πριν από δύο χρόνια εξέδωσε το σκιτσογραφημένο μυθιστόρημα Power Born of Dreams: My Story Is Palestine, ενώ μετράει σχεδόν χίλια σκίτσα εκτός συλλογών. Την ίδια στιγμή είναι ενεργός στο Cartoon Movement, μια διεθνής πλατφόρμα όπου εκατοντάδες σκιτσογράφοι ανεβάζουν τις δημιουργίες τους με πολιτικό περιεχόμενο. Παρόλο που το κατεξοχήν έργο του είναι έγχρωμο, δύο βιβλία του, το Power Born of Dreams: My Story Is Palestine και το Palestine in black and white, είναι σχεδιασμένα αποκλειστικά με άσπρο και μαύρο· ποτέ γκρίζο. Το δικό του σχόλιο για αυτήν την τεχνική είναι ότι στην αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης δεν υπάρχει γκρίζα ζώνη. Τάσσεσαι ή με τον έναν ή με τον άλλον. Δεν είναι άξιο απορίας πώς ένας λαός που εθνικό του ποιητή έκανε τον αριστερό Μαχμούντ Νταρουίς, «παράγει» αγωνιστές καλλιτέχνες διεθνούς φήμ

«Ο βίος του Καρυωτάκη είναι εν πολλοίς γνωστός, αν και συχνά στρεβλώνεται από την αναδρομική θεώρησή του υπό το πρίσμα της αυτοκτονίας», γράφει η Θάλεια Ιερωνυμάκη στο άρθρο της με τίτλο «Η “Γάμπα”: ένα “έντυπον διεγερτικόν”». Και αυτή η δήλωση είναι και μεγάλο μέρος της ουσίας του έργου και της ζωής του Κώστα Καρυωτάκη, τον οποίο το συλλογικό συνειδητό έχει καταγράψει ως καταθλιπτικό ποιητή. Ναι, ήταν έντονη η μελαγχολία στην ποίησή του, αλλά δεν ήταν το μόνο ή το αποκλειστικά κυρίαρχο ζήτημα της γραφής του ή της ζωής του. Άλλωστε πώς θα περίμενε κανείς να αποφύγει ένας άνθρωπος (και η γενιά του) τη μελαγχολία και την απόγνωση, όταν στα 18 του χρόνια ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, στα 26 του έγινε η Μικρασιατική Καταστροφή, στα 29 του η δικτατορία του Πάγκαλου, τη στιγμή μάλιστα που δυσκολευόταν να στεριώσει επαγγελματικά, ενώ η χώρα μαστιζόταν από φτώχεια και πόλεμο; Σήμερα, σε αντίστοιχα βάρβαρες συνθήκες, μεγάλο μέρος των νέων βρίσκεται σε ψυχοκοινωνικά αδιέξοδα. Και τότε κα

Πολλοί Έλληνες συνθέτες πάντρεψαν τις τοπικές παραδόσεις, τόσο σε όργανα όσο και σε μελωδίες και ρυθμούς, με τις μουσικές τάσεις του 20ού αιώνα. Από τον Σκαλκώτα και τις κλασικές του συνθέσεις, μέχρι τους έντεχνους και λαϊκούς συνθέτες, σαν τον Ξαρχάκο, τον Θεοδωράκη, τον Λοΐζο. Ανάμεσα σε όλους αυτούς, βεβαίως, και ο Γιάννης Μαρκόπουλος, που πέθανε την περασμένη εβδομάδα. Η μουσική περίπτωση του Μαρκόπουλου είναι από τις κατ' εξοχήν στάσεις στη μουσική του τόπου μας, που αξιοποίησε τόσο έντονα την πρότερη λαϊκή κουλτούρα, και μάλιστα καθιστώντας το έργο του ένα επίσης λαϊκό έργο, με σημαντική επίδραση από και προς το λαό. Αν και ξεκίνησε κυρίως με μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, την ταραχώδη δεκαετία του '70 κυκλοφόρησε το πιο ευρέως διαδεδομένο, αν όχι πιο σημαντικό κομμάτι του έργου του. Το «Χρονικό», η «Ιθαγένεια», οι «Μετανάστες» είναι δίσκοι του που περιλαμβάνουν μέρος των γνωστότερων τραγουδιών του, λαϊκών τραγουδιών που παίζονται ακόμη και σήμερα στα γλέντια και σ

Ο Marlon Brando Jr. (3 Απριλίου 1924 – 1 Ιουλίου 2004), είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους και επιδραστικούς ηθοποιούς που έχουν περάσει από τον κινηματογράφο, καθώς η συμβολή του στην εξέλιξη της υποκριτικής θα συνεχίσει να απασχολεί για πολλές δεκαετίες στο μέλλον. Ταραχώδης προσωπικότητα από νέος, αποβλήθηκε από το σχολείο αλλά και από την Στρατιωτική Ακαδημία που τον είχαν στείλει. Έτσι αποφάσισε να ασχοληθεί με την υποκριτική.  Μετά τις μεγάλες θεατρικές παραγωγές, ο Brando δεν γνώριζε επιτυχία και κατηγορήθηκε πως έπαιρνε ρόλους απλά για να βγάζει χρήματα ή ότι διάλεγε ρόλους που δεν ανταποκρίνονταν στο ως τότε ταλέντο του. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 θεωρούνταν μη εμπορικός ηθοποιός, δεχόταν σκληρή κριτική, ενώ είχε να κάνει επιτυχία στο Box Office πάνω από μία δεκαετία. Η μεγάλη επιστροφή του έγινε με τον ρόλο του ως Vito Corleone στην ταινία «The Godfather» (1972). Η επιλογή αυτή πέρασε από δεκάδες σκοπέλους, ενώ η παραγωγή ήξερε το δύσκολο χαρακτήρα του ηθοποιού και

Όταν ο Μάνος Λοΐζος νοσηλευόταν στο νοσοκομείο στη Μόσχα, λίγο πριν πεθάνει, ο Άλκης Αλκαίος του έστειλε γράμμα με τους στίχους του Πρωινού Τσιγάρου. Ο Λοΐζος το διάβασε αλλά δεν πρόλαβε να το μελοποιήσει. Αργότερα ο Νότης Μαυρουδής, παρ' όλο που το μελοποιήσε όπως γνωρίζουμε σήμερα, δεν πήρε αρχικά την έγκριση του στιχουργού για δημοσίευση. Μόνο ύστερα από παρέμβαση του Θάνου Μικρούτσικου κατάφερε να κυκλοφορήσει, προσφέροντας στο συνθέτη μια από τις πιο όμορφες στιγμές της ζωής του, σε μια συναυλία το 1985, μπροστά σε 80.000 αναπτήρες. «[Πρόκειται για] ένα τραγούδι που δεν το έχει γράψει ο Μάνος, αλλά που έχει γραφτεί για τον Μάνο», μας ενημερώνει η Χάρις Αλεξίου σε συναυλία-αφιέρωμα στο Μάνο Λοΐζο. Αυτή είναι η μικρή ιστορία ενός μεγάλου τραγουδιού του Νότη Μαυρουδή, ο οποίος βρήκε ξαφνικό θάνατο στις 3 Ιανουαρίου. Ο Μαυρουδής γεννήθηκε πρακτικά στις φυλακές Αβέρωφ όπου έζησε τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, παρά το διάλειμμα μόλις λίγων ημερών στη μητέρα του για να τον γεννήσε

Σπίτια σαν μισοχτισμένα, χωρίς κάγκελα και βαφή. Μαγκάλια αυτοσχέδια και τρύπες καλυμμένες με κόντρα πλακέ. Δρόμοι γεμάτοι μπαλώματα ή λακούβες και πνιγμένοι στα νερά της βροχής. Χαλάσματα, ανοίγματα γεμάτα χαλίκια αντί για φυτά. Δεν είναι βομβαρδισμένη πόλη, είναι οι γειτονιές των Ρομά στο Ζεφύρι και το Μενίδι. Είναι οι γειτονιές που τραβήχτηκε το ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη, «Μικρές Ιστορίες Ρομά». Είναι αλήθειες πονεμένες, σοβαρές, αστείες, φτωχές. Αλλά χωρίς περιστροφές, χωρίς να κρύβουν ούτε τα καλά, ούτε τα άσχημα. Κυρίως επειδή αυτό ρωτήθηκαν οι Ρομά που συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ, κι αυτό απάντησαν. Είναι ένα ταξίδι δύσκολο στις καθημερινές ζωές και στο παρελθόν ορισμένων ανθρώπων Ρομά, που αντιμετωπίζουν τη φτώχεια και την απομόνωση από το ρατσισμό και το σύστημα που τον εκτρέφει και το κράτος του, που τους εξωθεί στο έγκλημα. Όλοι τους έχουν κάνει πολλές δουλειές, από το να χορεύουν μαϊμούδια κι αρκούδες στα πανηγύρια, ως τις λαμαρίνες και τις αντίκες. Το κράτος τους ελέ

Ο καπιταλισμός αποκτηνώνει, αποξενώνει, αλλοτριώνει. Μια αλήθεια που είχαν καταλάβει οι λογοτέχνες ήδη από το 19ο αιώνα και ως τις αρχές του 20ού. Η βιομηχανοποίηση και η αστικοποίηση δημιούργησαν νέα δεδομένα, καινούριες υλικές συνθήκες, ένα καμίνι που παρήγαγε τις νέες υλικές συνθήκες όπου ατσαλώνονταν οι ποιητές, οι συγγραφείς και τα δημιουργήματά τους. Ο Φραντς Κάφκα εκεί έγραψε τα έργα του για το αδιέξοδο των γραφειοκρατικών μηχανισμών. Οι ρομαντικοί τότε στράφηκαν προς άλλα κειμενικά είδη, σαν το γοτθικό μυθιστόρημα, ή και «δυσφορούσαν» μέσα στις παλιές τους φόρμες. Ο Τόλκιν – αν και των μέσων του 20ού – σε αυτή τη βάση αντιπαραβάλλει τις δυνάμεις του κακού (με στοιχείο τη βιομηχανοποίηση) έναντι αυτών του καλού (με στοιχείο τη βουκολικότητα). Για τον Μπωντλαίρ η μετάβαση από τα Άνθη του Κακού στα Μικρά ποιήματα σε πεζό γίνεται αυτήν ακριβώς την περίοδο. Και Μωπασάν, Γκόγκολ κ.ά. τότε γράφουν για τους τρελούς τους. Με άλλα λόγια όλοι αντιδρούσαν με έναν τρόπο στη νέα αυτή πραγματ