«Βαρδιάνος στα σπόρκα», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Οι πανδημίες στη λογοτεχνία - μέρος η'

Στη  νουβέλα  του αφηγείται την ιστορία της γριάς Σκεύως, που μεταμφιέζεται σε άντρα και γίνεται βαρδιάνος (φύλακας) στα σπόρκα (μολυσμένα καράβια), με σκοπό να σώσει το γιο της.

Ιστορικός πυρήνας του αφηγήματος είναι η χολέρα που έπληξε την Ευρώπη το 1865 και τα αυστηρά μέτρα προφύλαξης που έλαβε τότε η ελληνική κυβέρνηση.  Η  νουβέλα ωστόσο δεν αναδίδει οσμή θανάτου

 Γραμμένη με ευφρόσυνο τρόπο, επιδιώκει να εικονογραφήσει το πώς εκδηλώνονται οι ταξικές αντιθέσεις σε καθεστώς επιδημίας, αλλά και πώς το ελληνικό κράτος δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει ένα έκτακτο πρόβλημα. Χαρακτηριστικό ως προς το παραπάνω είναι το ακόλουθο απόσπασμα : «Αλλά το πλείστον κακόν οφείλεται αναντιρρήτως εις την ανικανότητα της ελληνικής διοικήσεως. Θα έλεγέ τις, ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες, δια να αποδειχθή, ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν».

Από το 1892 ως το 1897, που η χώρα  αντιμετώπισε τον λεγόμενο άτυχο πόλεμο του '97, τη χρεωκοπία και την πτώση του Τρικούπη, ο Παπαδιαμάντης αληθινός πατριώτης καί ζωντανός άνθρωπος, χτυπάει την κοινωνική διαφθορά και την άθλια πολιτική κατάσταση της. Τα διηγήματα του αυτής της περιόδου είναι κοινωνικής, σατιρικής απόχρωσης. Με τη σάτιρα του προσπαθεί να ξυπνήσει την κοινωνία καί να την οδηγήσει στην εθνική ανόρθωση.

(την επιμέλεια των κειμένων ανέλαβε ο Παναγιώτης Σαπουνάς)